Nghiên cữu kĩ hơn một chút, ta sẽ thấy hai loại đơn vị đo lường
này quả có mối liên hệ hết sức mật thiết với nhau. Thời cổ đại, do nhu cầu lao động sản xuất, con người phải nghiên cứu thiên văn và đặt ra lịch pháp, vì vậy có sự đụng chạm tự nhiên với việc đo góc và đo thời gian.
Khi nghiên cứu sự thay đổi đêm ngày, người ta phải quan sát sự chuyển động tự quay của Trái Đất. Và rõ ràng góc của chuyển động tự quay và thời gian có liên quan mật thiết với nhau. Vì trong lịch pháp người ta cần độ chính xác rất cao, trong khi đó đơn vị đo “giờ” và đơn vị đo “độ” là rất lớn nên cần phải tìm các đơn vị đo nhỏ hơn. Các đơn vị nhỏ hơn để đo thời gian và góc
phải có tính chất chung: Đơn vị nhỏ này phải có bội số là
1/2, 1/3, 1/4, 1/5, 1/6.
Nếu lấy 1/60 làm đơn vị thì hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu đó. Ví dụ 1/2 chính là 30 lần của 1/60, 1/3 là 20 lần của 1/60, 1/4
là 15 lần của 1/60…
Trong toán học, người ta gọi đơn vị 1/60 là “phút” với kí hiệu
“,” (dùng cho đo góc) và ph hoặc min (dùng cho đo thời gian); gọi đơn vị 1/60 của phút là “giây”, kí hiệu “,,” (dùng cho đo góc) và s (dùng cho đo thời gian). Thời gian và góc đều lấy phút và giây làm các đơn vị nhỏ là vì thế.
Dùng các đơn vị hệ đếm cơ số 60 trong nhiều trường hợp cũng có
nhiều thuận lợi. Ví dụ số 1/3 nếu dùng hệ đếm thập phân thì phải biểu diễn thành một số lẻ vô hạn, trong khi dùng hệ đếm cơ số 60 thì được biểu diễn bằng một số nguyên.
Hệ đếm cơ số 60 đã được các nhà khoa học trên thế giới dùng
trong thiên văn và lịch pháp và còn được duy trì cho đến ngày nay.
Nguồn: Mười vạn câu hỏi vì sao Toán học
